種樹郭橐駝傳

　　郭橐駝，不知始何名。病僂，隆然伏行，有類橐駝者，故鄉(xiāng)人號之“駝”。駝聞之，曰：“甚善。名我固當?！币蛏崞涿嘧灾^橐駝云。

　　其鄉(xiāng)曰豐樂鄉(xiāng)，在長安西。駝業(yè)種樹，凡長安豪富人為觀游及賣果者，皆爭迎取養(yǎng)。視駝所種樹，或移徙，無不活，且碩茂，早實以蕃。他植者雖窺伺效慕，莫能如也。

　　有問之，對曰：“橐駝非能使木壽且孳也，能順木之天，以致其性焉爾。凡植木之性，其本欲舒，其培欲平，其土欲故，其筑欲密。既然已，勿動勿慮，去不復顧。其蒔也若子，其置也若棄，則其天者全而其性得矣。故吾不害其長而已，非有能碩茂之也；不抑耗其實而已，非有能早而蕃之也。他植者則不然，根拳而土易，其培之也，若不過焉則不及。茍有能反是者，則又愛之太恩，憂之太勤，旦視而暮撫，已去而復顧，甚者爪其膚以驗其生枯，搖其本以觀其疏密，而木之性日以離矣。雖曰愛之，其實害之；雖曰憂之，其實仇之，故不我若也。吾又何能為哉！”

　　問者曰：“以子之道，移之官理，可乎？”駝曰：“我知種樹而已，官理，非吾業(yè)也。然吾居鄉(xiāng)，見長人者好煩其令，若甚憐焉，而卒以禍。旦暮吏來而呼曰：‘官命促爾耕，勖爾植，督爾獲，早繅而緒，早織而縷，字而幼孩，遂而雞豚?！Q鼓而聚之，擊木而召之。吾小人輟飧饔以勞吏者，且不得暇，又何以蕃吾生而安吾性耶？故病且怠。若是，則與吾業(yè)者其亦有類乎？”

　　問者曰：“嘻，不亦善夫！吾問養(yǎng)樹，得養(yǎng)人術?！眰髌涫乱詾楣俳?。

　　guō tuó tuó ，bú zhī shǐ hé míng 。bìng lǚ ，lóng rán fú háng ，yǒu lèi tuó tuó zhě ，gù xiāng rén hào zhī “tuó ”。tuó wén zhī ，yuē ：“shèn shàn 。míng wǒ gù dāng ?！眣īn shě qí míng ，yì zì wèi tuó tuó yún 。

　　qí xiāng yuē fēng lè xiāng ，zài zhǎng ān xī 。tuó yè zhǒng shù ，fán zhǎng ān háo fù rén wéi guān yóu jí mài guǒ zhě ，jiē zhēng yíng qǔ yǎng 。shì tuó suǒ zhǒng shù ，huò yí xǐ ，wú bú huó ，qiě shuò mào ，zǎo shí yǐ fān 。tā zhí zhě suī kuī sì xiào mù ，mò néng rú yě 。

　　yǒu wèn zhī ，duì yuē ：“tuó tuó fēi néng shǐ mù shòu qiě zī yě ，néng shùn mù zhī tiān ，yǐ zhì qí xìng yān ěr 。fán zhí mù zhī xìng ，qí běn yù shū ，qí péi yù píng ，qí tǔ yù gù ，qí zhù yù mì 。jì rán yǐ ，wù dòng wù lǜ ，qù bú fù gù 。qí shì yě ruò zǐ ，qí zhì yě ruò qì ，zé qí tiān zhě quán ér qí xìng dé yǐ 。gù wú bú hài qí zhǎng ér yǐ ，fēi yǒu néng shuò mào zhī yě ；bú yì hào qí shí ér yǐ ，fēi yǒu néng zǎo ér fān zhī yě 。tā zhí zhě zé bú rán ，gēn quán ér tǔ yì ，qí péi zhī yě ，ruò bú guò yān zé bú jí 。gǒu yǒu néng fǎn shì zhě ，zé yòu ài zhī tài ēn ，yōu zhī tài qín ，dàn shì ér mù fǔ ，yǐ qù ér fù gù ，shèn zhě zhǎo qí fū yǐ yàn qí shēng kū ，yáo qí běn yǐ guān qí shū mì ，ér mù zhī xìng rì yǐ lí yǐ 。suī yuē ài zhī ，qí shí hài zhī ；suī yuē yōu zhī ，qí shí chóu zhī ，gù bú wǒ ruò yě 。wú yòu hé néng wéi zāi ！”

　　wèn zhě yuē ：“yǐ zǐ zhī dào ，yí zhī guān lǐ ，kě hū ？”tuó yuē ：“wǒ zhī zhǒng shù ér yǐ ，guān lǐ ，fēi wú yè yě 。rán wú jū xiāng ，jiàn zhǎng rén zhě hǎo fán qí lìng ，ruò shèn lián yān ，ér zú yǐ huò 。dàn mù lì lái ér hū yuē ：‘guān mìng cù ěr gēng ，xù ěr zhí ，dū ěr huò ，zǎo sāo ér xù ，zǎo zhī ér lǚ ，zì ér yòu hái ，suí ér jī tún ?！痬íng gǔ ér jù zhī ，jī mù ér zhào zhī 。wú xiǎo rén chuò sūn yōng yǐ láo lì zhě ，qiě bú dé xiá ，yòu hé yǐ fān wú shēng ér ān wú xìng yē ？gù bìng qiě dài 。ruò shì ，zé yǔ wú yè zhě qí yì yǒu lèi hū ？”

　　wèn zhě yuē ：“xī ，bú yì shàn fū ！wú wèn yǎng shù ，dé yǎng rén shù 。”chuán qí shì yǐ wéi guān jiè 。