朋黨論

　　臣聞朋黨之說(shuō)，自古有之，惟幸人君辨其君子小人而已。大凡君子與君子以同道為朋，小人與小人以同利為朋，此自然之理也。

　　然臣謂小人無(wú)朋，惟君子則有之。其故何哉？小人所好者祿利也，所貪者財(cái)貨也。當(dāng)其同利之時(shí)，暫相黨引以為朋者，偽也；及其見(jiàn)利而爭(zhēng)先，或利盡而交疏，則反相賊害，雖其兄弟親戚，不能自保。故臣謂小人無(wú)朋，其暫為朋者，偽也。君子則不然。所守者道義，所行者忠信，所惜者名節(jié)。以之修身，則同道而相益；以之事國(guó)，則同心而共濟(jì)；終始如一，此君子之朋也。故為人君者，但當(dāng)退小人之偽朋，用君子之真朋，則天下治矣。

　　堯之時(shí)，小人共工、驩兜等四人為一朋，君子八元、八愷十六人為一朋。舜佐堯，退四兇小人之朋，而進(jìn)元、愷君子之朋，堯之天下大治。及舜自為天子，而皋、夔、稷、契等二十二人并列于朝，更相稱美，更相推讓，凡二十二人為一朋，而舜皆用之，天下亦大治?！稌?shū)》曰：“紂有臣億萬(wàn)，惟億萬(wàn)心；周有臣三千，惟一心?！奔q之時(shí)，億萬(wàn)人各異心，可謂不為朋矣，然紂以亡國(guó)。周武王之臣，三千人為一大朋，而周用以興。后漢獻(xiàn)帝時(shí)，盡取天下名士囚禁之，目為黨人。及黃巾賊起，漢室大亂，后方悔悟，盡解黨人而釋之，然已無(wú)救矣。唐之晚年，漸起朋黨之論。及昭宗時(shí)，盡殺朝之名士，或投之黃河，曰：“此輩清流，可投濁流?！倍扑焱鲆?。

　　夫前世之主，能使人人異心不為朋，莫如紂；能禁絕善人為朋，莫如漢獻(xiàn)帝；能誅戮清流之朋，莫如唐昭宗之世；然皆亂亡其國(guó)。更相稱美推讓而不自疑，莫如舜之二十二臣，舜亦不疑而皆用之；然而后世不誚舜為二十二人朋黨所欺，而稱舜為聰明之圣者，以能辨君子與小人也。周武之世，舉其國(guó)之臣三千人共為一朋，自古為朋之多且大，莫如周；然周用此以興者，善人雖多而不厭也。

　　嗟呼！興亡治亂之跡，為人君者，可以鑒矣。

　　chén wén péng dǎng zhī shuō ，zì gǔ yǒu zhī ，wéi xìng rén jun1 biàn qí jun1 zǐ xiǎo rén ér yǐ 。dà fán jun1 zǐ yǔ jun1 zǐ yǐ tóng dào wéi péng ，xiǎo rén yǔ xiǎo rén yǐ tóng lì wéi péng ，cǐ zì rán zhī lǐ yě 。

　　rán chén wèi xiǎo rén wú péng ，wéi jun1 zǐ zé yǒu zhī 。qí gù hé zāi ？xiǎo rén suǒ hǎo zhě lù lì yě ，suǒ tān zhě cái huò yě 。dāng qí tóng lì zhī shí ，zàn xiàng dǎng yǐn yǐ wéi péng zhě ，wěi yě ；jí qí jiàn lì ér zhēng xiān ，huò lì jìn ér jiāo shū ，zé fǎn xiàng zéi hài ，suī qí xiōng dì qīn qī ，bú néng zì bǎo 。gù chén wèi xiǎo rén wú péng ，qí zàn wéi péng zhě ，wěi yě 。jun1 zǐ zé bú rán 。suǒ shǒu zhě dào yì ，suǒ háng zhě zhōng xìn ，suǒ xī zhě míng jiē 。yǐ zhī xiū shēn ，zé tóng dào ér xiàng yì ；yǐ zhī shì guó ，zé tóng xīn ér gòng jì ；zhōng shǐ rú yī ，cǐ jun1 zǐ zhī péng yě 。gù wéi rén jun1 zhě ，dàn dāng tuì xiǎo rén zhī wěi péng ，yòng jun1 zǐ zhī zhēn péng ，zé tiān xià zhì yǐ 。

　　yáo zhī shí ，xiǎo rén gòng gōng 、huān dōu děng sì rén wéi yī péng ，jun1 zǐ bā yuán 、bā kǎi shí liù rén wéi yī péng 。shùn zuǒ yáo ，tuì sì xiōng xiǎo rén zhī péng ，ér jìn yuán 、kǎi jun1 zǐ zhī péng ，yáo zhī tiān xià dà zhì 。jí shùn zì wéi tiān zǐ ，ér gāo 、kuí 、jì 、qì děng èr shí èr rén bìng liè yú cháo ，gèng xiàng chēng měi ，gèng xiàng tuī ràng ，fán èr shí èr rén wéi yī péng ，ér shùn jiē yòng zhī ，tiān xià yì dà zhì ?！秙hū 》yuē ：“zhòu yǒu chén yì wàn ，wéi yì wàn xīn ；zhōu yǒu chén sān qiān ，wéi yī xīn ?！眤hòu zhī shí ，yì wàn rén gè yì xīn ，kě wèi bú wéi péng yǐ ，rán zhòu yǐ wáng guó 。zhōu wǔ wáng zhī chén ，sān qiān rén wéi yī dà péng ，ér zhōu yòng yǐ xìng 。hòu hàn xiàn dì shí ，jìn qǔ tiān xià míng shì qiú jìn zhī ，mù wéi dǎng rén 。jí huáng jīn zéi qǐ ，hàn shì dà luàn ，hòu fāng huǐ wù ，jìn jiě dǎng rén ér shì zhī ，rán yǐ wú jiù yǐ 。táng zhī wǎn nián ，jiàn qǐ péng dǎng zhī lùn 。jí zhāo zōng shí ，jìn shā cháo zhī míng shì ，huò tóu zhī huáng hé ，yuē ：“cǐ bèi qīng liú ，kě tóu zhuó liú ?！报 táng suí wáng yǐ 。

　　fū qián shì zhī zhǔ ，néng shǐ rén rén yì xīn bú wéi péng ，mò rú zhòu ；néng jìn jué shàn rén wéi péng ，mò rú hàn xiàn dì ；néng zhū lù qīng liú zhī péng ，mò rú táng zhāo zōng zhī shì ；rán jiē luàn wáng qí guó 。gèng xiàng chēng měi tuī ràng ér bú zì yí ，mò rú shùn zhī èr shí èr chén ，shùn yì bú yí ér jiē yòng zhī ；rán ér hòu shì bú qiào shùn wéi èr shí èr rén péng dǎng suǒ qī ，ér chēng shùn wéi cōng míng zhī shèng zhě ，yǐ néng biàn jun1 zǐ yǔ xiǎo rén yě 。zhōu wǔ zhī shì ，jǔ qí guó zhī chén sān qiān rén gòng wéi yī péng ，zì gǔ wéi péng zhī duō qiě dà ，mò rú zhōu ；rán zhōu yòng cǐ yǐ xìng zhě ，shàn rén suī duō ér bú yàn yě 。

　　jiē hū ！xìng wáng zhì luàn zhī jì ，wéi rén jun1 zhě ，kě yǐ jiàn yǐ 。