醉花陰·薄霧濃云愁永晝

醉花陰·薄霧濃云愁永晝

[宋] 李清照

薄霧濃云愁永晝，瑞腦消金獸。

佳節(jié)又重陽，玉枕紗廚，半夜涼初透。

東籬把酒黃昏后，有暗香盈袖。

莫道不銷魂，簾卷西風(fēng)，人比黃花瘦。

【注釋】

①瑞腦：龍腦香。

②金獸：獸形銅香爐。

③紗廚：有紗帳的小床。

【評解】

這是一首著名的重陽詞。作者在自然景物的描寫中，加入自己濃重的感情色彩，使

客觀環(huán)境和人物內(nèi)心的情緒融和交織。用黃花比喻人的憔悴；以瘦暗示相思之深。上片

詠節(jié)令，“半夜涼初透”句，尖新在一“透”字。下片“簾卷西風(fēng)”兩句，千古艷傳；

不惟句意秀穎，且以“東籬”、“暗香”，為“黃花”預(yù)作照應(yīng)，有水到渠成之妙。

【集評】

胡仔《苕溪漁隱叢話》：“簾卷西風(fēng)，人比黃花瘦”，此語亦婦人所難到也。

伊士珍《瑯?gòu)钟洝罚阂装沧鞔嗽~，明誠嘆絕，苦思求勝之，乃忘寢食三日夜，得十

五闋，雜易安作以示陸德夫。德夫玩之再三，曰：只有“莫道不消魂”三句絕佳。

柴虎臣《古今詞論》：語情則紅雨飛愁，黃花比瘦，可謂雅暢。陳廷焯《白雨齋詞

話》：深情苦調(diào)，元人詞曲往往宗之。

唐圭璋《唐宋詞簡釋》：此首情深詞苦，古今共賞。起言永晝無聊之情景，次言重

陽佳節(jié)之感人。換頭，言向晚把酒。著末，因花瘦而觸及己瘦，傷感之至。尤妙在“莫

道”二字喚起，與方回之“試問閑愁知幾許”句，正同妙也。

這首詞是作者婚后所作，抒發(fā)的是重陽佳節(jié)思念丈夫的心情。傳說清照將此詞寄給趙明誠后，惹得明誠比試之心大起，遂三夜未眼，作詞數(shù)闋，然終未勝過清照的這首《醉花陰》。

“薄霧濃云愁永晝 ”，這一天從早到晚，天空都是布滿著“薄霧濃云 ”，這種陰沉沉的天氣最使人感到愁悶難捱。外面天氣不佳，只好待在屋里 ?！叭鹉X消金獸”一句，便是轉(zhuǎn)寫室內(nèi)情景：她獨自個兒看著香爐里瑞腦香的裊裊青煙出神，真是百無聊賴！又是重陽佳節(jié)了，天氣驟涼，睡到半夜，涼意透入帳中枕上，對比夫婦團(tuán)聚時閨房的溫馨，真是不可同日而語。

上片寥寥數(shù)句，把一個閨中少婦心事重重的愁態(tài)描摹出來 。她走出室外，天氣不好；待在室內(nèi)又悶得慌；白天不好過，黑夜更難挨；坐不住，睡不寧，真是難以將息 ?！凹压?jié)又重陽”一句有深意。古人對重陽節(jié)十分重視。這天親友團(tuán)聚，相攜登高，佩茱萸，飲菊酒。李清照寫出“瑞腦消金獸”的孤獨感后，馬上接以一句“佳節(jié)又重陽 ”，顯然有弦外之音，暗示當(dāng)此佳節(jié)良辰，丈夫不在身邊 ?！氨椴遘镙巧僖蝗?”，怎叫她不“每逢佳節(jié)倍思親”呢 ！“佳節(jié)又重陽”一個“又”字，是有很濃的感情色彩的，突出地表達(dá)了她的傷感情緒。緊接著兩句：“ 玉枕紗廚，半夜涼初透”。丈夫不在家，玉枕孤眠，紗帳內(nèi)獨寢，又會有什么感觸！“半夜涼初透”，不只是時令轉(zhuǎn)涼，而是別有一番凄涼滋味。

下片寫重陽節(jié)這天賞菊飲酒的情景。把酒賞菊本是重陽佳節(jié)的一個主要節(jié)目，大概為了應(yīng)景吧，李清照在屋里悶坐了一天，直到傍晚，才強打精神“東籬把酒”來了。可是，這并未能寬解一下愁懷，反而在她的心中掀起了更大的感情波瀾。重陽是菊花節(jié)，菊花開得極盛極美，她一邊飲酒，一邊賞菊，染得滿身花香。然而 ，她又不禁觸景傷情，菊花再美，再香，也無法送給遠(yuǎn)在異地的親人 ?！坝邪迪阌?”一句，化用了《 古詩十九首》“馨香盈懷袖，路遠(yuǎn)莫致之”句意，暗寫她無法排遣的對丈夫的思念。她實在情不自禁，再無飲酒賞菊的意緒，于是匆匆回到閨房?！澳啦幌辍本鋵懙氖峭韥盹L(fēng)急，瑟瑟西風(fēng)把簾子掀起了 ，人感到一陣寒意。聯(lián)想到剛才把酒相對的菊花，菊瓣纖長，菊枝瘦細(xì) ，而斗風(fēng)傲霜，人則悲秋傷別，消愁無計，此時頓生人不如菊之感。以“ 人比黃花瘦”作結(jié)，取譬多端，含蘊豐富。

從天氣到瑞腦金獸、玉枕紗廚、簾外菊花，詞人用她愁苦的心情來看這一切，無不涂上一層愁苦的感情色彩。

以花木之“瘦 ”，比人之瘦，詩詞中不乏類似的句子，這是因為正是“莫道不消魂，簾卷西風(fēng)，人比黃花瘦”這三句，才共同創(chuàng)造出一個凄清寂寥的深秋懷人的境界 。“莫道不消魂 ”，直承“東籬把酒”以“人擬黃花”的比喻，與全詞的整體形象相結(jié)合?！昂熅砦黠L(fēng)”一句，更直接為“人比黃花瘦”句作環(huán)境氣氛的渲染，使人想象出一幅畫面：重陽佳節(jié)佳人獨對西風(fēng)中的瘦菊。有了時令與環(huán)境氣氛的烘托 ，“人比黃花瘦”才有了更深厚的寄托，此句也才能為千古傳誦的佳句。

zuì huā yīn ·báo wù nóng yún chóu yǒng zhòu

[sòng ] lǐ qīng zhào

báo wù nóng yún chóu yǒng zhòu ，ruì nǎo xiāo jīn shòu 。

jiā jiē yòu zhòng yáng ，yù zhěn shā chú ，bàn yè liáng chū tòu 。

dōng lí bǎ jiǔ huáng hūn hòu ，yǒu àn xiāng yíng xiù 。

mò dào bú xiāo hún ，lián juàn xī fēng ，rén bǐ huáng huā shòu 。

【zhù shì 】

①ruì nǎo ：lóng nǎo xiāng 。

②jīn shòu ：shòu xíng tóng xiāng lú 。

③shā chú ：yǒu shā zhàng de xiǎo chuáng 。

【píng jiě 】

zhè shì yī shǒu zhe míng de zhòng yáng cí 。zuò zhě zài zì rán jǐng wù de miáo xiě zhōng ，jiā rù zì jǐ nóng zhòng de gǎn qíng sè cǎi ，shǐ

kè guān huán jìng hé rén wù nèi xīn de qíng xù róng hé jiāo zhī 。yòng huáng huā bǐ yù rén de qiáo cuì ；yǐ shòu àn shì xiàng sī zhī shēn 。shàng piàn

yǒng jiē lìng ，“bàn yè liáng chū tòu ”jù ，jiān xīn zài yī “tòu ”zì 。xià piàn “l(fā)ián juàn xī fēng ”liǎng jù ，qiān gǔ yàn chuán ；

bú wéi jù yì xiù yǐng ，qiě yǐ “dōng lí ”、“àn xiāng ”，wéi “huáng huā ”yù zuò zhào yīng ，yǒu shuǐ dào qú chéng zhī miào 。

【jí píng 】

hú zǎi 《tiáo xī yú yǐn cóng huà 》：“l(fā)ián juàn xī fēng ，rén bǐ huáng huā shòu ”，cǐ yǔ yì fù rén suǒ nán dào yě 。

yī shì zhēn 《láng qióng jì 》：yì ān zuò cǐ cí ，míng chéng tàn jué ，kǔ sī qiú shèng zhī ，nǎi wàng qǐn shí sān rì yè ，dé shí

wǔ què ，zá yì ān zuò yǐ shì lù dé fū 。dé fū wán zhī zài sān ，yuē ：zhī yǒu “mò dào bú xiāo hún ”sān jù jué jiā 。

chái hǔ chén 《gǔ jīn cí lùn 》：yǔ qíng zé hóng yǔ fēi chóu ，huáng huā bǐ shòu ，kě wèi yǎ chàng 。chén tíng chāo 《bái yǔ zhāi cí

huà 》：shēn qíng kǔ diào ，yuán rén cí qǔ wǎng wǎng zōng zhī 。

táng guī zhāng 《táng sòng cí jiǎn shì 》：cǐ shǒu qíng shēn cí kǔ ，gǔ jīn gòng shǎng 。qǐ yán yǒng zhòu wú liáo zhī qíng jǐng ，cì yán zhòng

yáng jiā jiē zhī gǎn rén 。huàn tóu ，yán xiàng wǎn bǎ jiǔ 。zhe mò ，yīn huā shòu ér chù jí jǐ shòu ，shāng gǎn zhī zhì 。yóu miào zài “mò

dào ”èr zì huàn qǐ ，yǔ fāng huí zhī “shì wèn xián chóu zhī jǐ xǔ ”jù ，zhèng tóng miào yě 。

zhè shǒu cí shì zuò zhě hūn hòu suǒ zuò ，shū fā de shì zhòng yáng jiā jiē sī niàn zhàng fū de xīn qíng 。chuán shuō qīng zhào jiāng cǐ cí jì gěi zhào míng chéng hòu ，rě dé míng chéng bǐ shì zhī xīn dà qǐ ，suí sān yè wèi yǎn ，zuò cí shù què ，rán zhōng wèi shèng guò qīng zhào de zhè shǒu 《zuì huā yīn 》。

“báo wù nóng yún chóu yǒng zhòu ”，zhè yī tiān cóng zǎo dào wǎn ，tiān kōng dōu shì bù mǎn zhe “báo wù nóng yún ”，zhè zhǒng yīn chén chén de tiān qì zuì shǐ rén gǎn dào chóu mèn nán ái 。wài miàn tiān qì bú jiā ，zhī hǎo dài zài wū lǐ ?！皉uì nǎo xiāo jīn shòu ”yī jù ，biàn shì zhuǎn xiě shì nèi qíng jǐng ：tā dú zì gè ér kàn zhe xiāng lú lǐ ruì nǎo xiāng de niǎo niǎo qīng yān chū shén ，zhēn shì bǎi wú liáo lài ！yòu shì zhòng yáng jiā jiē le ，tiān qì zhòu liáng ，shuì dào bàn yè ，liáng yì tòu rù zhàng zhōng zhěn shàng ，duì bǐ fū fù tuán jù shí guī fáng de wēn xīn ，zhēn shì bú kě tóng rì ér yǔ 。

shàng piàn liáo liáo shù jù ，bǎ yī gè guī zhōng shǎo fù xīn shì zhòng zhòng de chóu tài miáo mó chū lái 。tā zǒu chū shì wài ，tiān qì bú hǎo ；dài zài shì nèi yòu mèn dé huāng ；bái tiān bú hǎo guò ，hēi yè gèng nán āi ；zuò bú zhù ，shuì bú níng ，zhēn shì nán yǐ jiāng xī 。“jiā jiē yòu zhòng yáng ”yī jù yǒu shēn yì 。gǔ rén duì zhòng yáng jiē shí fèn zhòng shì 。zhè tiān qīn yǒu tuán jù ，xiàng xié dēng gāo ，pèi zhū yú ，yǐn jú jiǔ 。lǐ qīng zhào xiě chū “ruì nǎo xiāo jīn shòu ”de gū dú gǎn hòu ，mǎ shàng jiē yǐ yī jù “jiā jiē yòu zhòng yáng ”，xiǎn rán yǒu xián wài zhī yīn ，àn shì dāng cǐ jiā jiē liáng chén ，zhàng fū bú zài shēn biān 。“biàn chā zhū yú shǎo yī rén ”，zěn jiào tā bú “měi féng jiā jiē bèi sī qīn ”ne ！“jiā jiē yòu zhòng yáng ”yī gè “yòu ”zì ，shì yǒu hěn nóng de gǎn qíng sè cǎi de ，tū chū dì biǎo dá le tā de shāng gǎn qíng xù 。jǐn jiē zhe liǎng jù ：“ yù zhěn shā chú ，bàn yè liáng chū tòu ”。zhàng fū bú zài jiā ，yù zhěn gū mián ，shā zhàng nèi dú qǐn ，yòu huì yǒu shí me gǎn chù ！“bàn yè liáng chū tòu ”，bú zhī shì shí lìng zhuǎn liáng ，ér shì bié yǒu yī fān qī liáng zī wèi 。

xià piàn xiě zhòng yáng jiē zhè tiān shǎng jú yǐn jiǔ de qíng jǐng 。bǎ jiǔ shǎng jú běn shì zhòng yáng jiā jiē de yī gè zhǔ yào jiē mù ，dà gài wéi le yīng jǐng ba ，lǐ qīng zhào zài wū lǐ mèn zuò le yī tiān ，zhí dào bàng wǎn ，cái qiáng dǎ jīng shén “dōng lí bǎ jiǔ ”lái le 。kě shì ，zhè bìng wèi néng kuān jiě yī xià chóu huái ，fǎn ér zài tā de xīn zhōng xiān qǐ le gèng dà de gǎn qíng bō lán 。zhòng yáng shì jú huā jiē ，jú huā kāi dé jí shèng jí měi ，tā yī biān yǐn jiǔ ，yī biān shǎng jú ，rǎn dé mǎn shēn huā xiāng 。rán ér ，tā yòu bú jìn chù jǐng shāng qíng ，jú huā zài měi ，zài xiāng ，yě wú fǎ sòng gěi yuǎn zài yì dì de qīn rén ?！皔ǒu àn xiāng yíng xiù ”yī jù ，huà yòng le 《 gǔ shī shí jiǔ shǒu 》“xīn xiāng yíng huái xiù ，lù yuǎn mò zhì zhī ”jù yì ，àn xiě tā wú fǎ pái qiǎn de duì zhàng fū de sī niàn 。tā shí zài qíng bú zì jìn ，zài wú yǐn jiǔ shǎng jú de yì xù ，yú shì cōng cōng huí dào guī fáng ?！癿ò dào bú xiāo hún ”jù xiě de shì wǎn lái fēng jí ，sè sè xī fēng bǎ lián zǐ xiān qǐ le ，rén gǎn dào yī zhèn hán yì 。lián xiǎng dào gāng cái bǎ jiǔ xiàng duì de jú huā ，jú bàn xiān zhǎng ，jú zhī shòu xì ，ér dòu fēng ào shuāng ，rén zé bēi qiū shāng bié ，xiāo chóu wú jì ，cǐ shí dùn shēng rén bú rú jú zhī gǎn 。yǐ “ rén bǐ huáng huā shòu ”zuò jié ，qǔ pì duō duān ，hán yùn fēng fù 。

cóng tiān qì dào ruì nǎo jīn shòu 、yù zhěn shā chú 、lián wài jú huā ，cí rén yòng tā chóu kǔ de xīn qíng lái kàn zhè yī qiē ，wú bú tú shàng yī céng chóu kǔ de gǎn qíng sè cǎi 。

yǐ huā mù zhī “shòu ”，bǐ rén zhī shòu ，shī cí zhōng bú fá lèi sì de jù zǐ ，zhè shì yīn wéi zhèng shì “mò dào bú xiāo hún ，lián juàn xī fēng ，rén bǐ huáng huā shòu ”zhè sān jù ，cái gòng tóng chuàng zào chū yī gè qī qīng jì liáo de shēn qiū huái rén de jìng jiè ?！癿ò dào bú xiāo hún ”，zhí chéng “dōng lí bǎ jiǔ ”yǐ “rén nǐ huáng huā ”de bǐ yù ，yǔ quán cí de zhěng tǐ xíng xiàng xiàng jié hé ?！發(fā)ián juàn xī fēng ”yī jù ，gèng zhí jiē wéi “rén bǐ huáng huā shòu ”jù zuò huán jìng qì fēn de xuàn rǎn ，shǐ rén xiǎng xiàng chū yī fú huà miàn ：zhòng yáng jiā jiē jiā rén dú duì xī fēng zhōng de shòu jú 。yǒu le shí lìng yǔ huán jìng qì fēn de hōng tuō ，“rén bǐ huáng huā shòu ”cái yǒu le gèng shēn hòu de jì tuō ，cǐ jù yě cái néng wéi qiān gǔ chuán sòng de jiā jù 。