貨殖列傳序

　　老子曰：“至治之極，鄰國相望，雞狗之聲相聞，民各甘其食，美其服，安其俗，樂其業(yè)，至老死不相往來。”必用此為務，挽近世涂民耳目，則幾無行矣。

　　太史公曰：夫神農以前，吾不知已。至若《詩》、《書》所述虞、夏以來，耳目欲極聲色之好，口欲窮芻豢 之味，身安逸樂而心夸矜勢能之榮。使俗之漸民久矣，雖戶說以眇 論，終不能化。故善者因之，其次利道 之，其次教誨之，其次整齊之，最下者與之爭。

　　夫山西饒材、竹、旄、玉石，山東多魚、鹽、漆、絲、聲色，江南出棻、梓、姜、桂、金、錫、連、丹沙、犀、玳瑁、珠璣、齒、革，龍門、碣石 北多馬、牛、羊、旃、裘、筋、角；銅、鐵則千里往往山出置。此其大較也。皆中國人民所喜好，謠俗被服飲食奉生送死之具也。故待農而食之，虞 而出之，工而成之，商而通之。此寧有政教發(fā)征期會哉？人各任其能，竭其力，以得所欲。故物賤之征貴，貴之征賤，各勸其業(yè)，樂其事，若水之趨下，日夜無休時，不召而自來，不求而民出之。豈非道之所符，而自然之驗邪？

　　《周書》 曰：“農不出則乏其食，工不出則乏其事，商不出則三寶絕，虞不出則財匱少?！必攨T少而山澤不辟 矣。此四者，民所衣食之原 也。原大則饒，原小則鮮。上則富國，下則富家。貧富之道，莫之奪予，而巧者有余，拙者不足。故太公望 封于營丘，地潟鹵，人民寡，于是太公勸其女功，極技巧，通魚鹽，則人物歸之， 繦至 而輻湊。故齊冠帶衣履天下，海岱之閑斂袂而往朝焉。其后齊中衰，管子修之，設輕重九府，則桓公以霸，九合諸侯，一匡天下；而管氏亦有三歸，位在陪臣，富于列國之君。是以齊富強至于威宣 也。

　　故曰： “倉廩實而知禮節(jié)，衣食足而知榮辱?！倍Y生于有而廢于無。故君子富，好行其德；小人富，以適其力。淵深而魚生之，山深而獸往之，人富而仁義附焉。富者得執(zhí)益彰，失執(zhí)則客無所之，以而不樂。夷狄益甚。諺曰：“千金之子，不死于市?！贝朔强昭砸病９试唬骸疤煜挛跷?，皆為利來；天下壤壤，皆為利往?！狈蚯С酥酰f家之侯，百室之君，尚猶患貧，而況匹夫編戶 之民乎！

　　lǎo zǐ yuē ：“zhì zhì zhī jí ，lín guó xiàng wàng ，jī gǒu zhī shēng xiàng wén ，mín gè gān qí shí ，měi qí fú ，ān qí sú ，lè qí yè ，zhì lǎo sǐ bú xiàng wǎng lái ?！眀ì yòng cǐ wéi wù ，wǎn jìn shì tú mín ěr mù ，zé jǐ wú háng yǐ 。

　　tài shǐ gōng yuē ：fū shén nóng yǐ qián ，wú bú zhī yǐ 。zhì ruò 《shī 》、《shū 》suǒ shù yú 、xià yǐ lái ，ěr mù yù jí shēng sè zhī hǎo ，kǒu yù qióng chú huàn zhī wèi ，shēn ān yì lè ér xīn kuā jīn shì néng zhī róng 。shǐ sú zhī jiàn mín jiǔ yǐ ，suī hù shuō yǐ miǎo lùn ，zhōng bú néng huà 。gù shàn zhě yīn zhī ，qí cì lì dào zhī ，qí cì jiāo huì zhī ，qí cì zhěng qí zhī ，zuì xià zhě yǔ zhī zhēng 。

　　fū shān xī ráo cái 、zhú 、máo 、yù shí ，shān dōng duō yú 、yán 、qī 、sī 、shēng sè ，jiāng nán chū fēn 、zǐ 、jiāng 、guì 、jīn 、xī 、lián 、dān shā 、xī 、dài mào 、zhū jī 、chǐ 、gé ，lóng mén 、jié shí běi duō mǎ 、niú 、yáng 、zhān 、qiú 、jīn 、jiǎo ；tóng 、tiě zé qiān lǐ wǎng wǎng shān chū zhì 。cǐ qí dà jiào yě 。jiē zhōng guó rén mín suǒ xǐ hǎo ，yáo sú bèi fú yǐn shí fèng shēng sòng sǐ zhī jù yě 。gù dài nóng ér shí zhī ，yú ér chū zhī ，gōng ér chéng zhī ，shāng ér tōng zhī 。cǐ níng yǒu zhèng jiāo fā zhēng qī huì zāi ？rén gè rèn qí néng ，jié qí lì ，yǐ dé suǒ yù 。gù wù jiàn zhī zhēng guì ，guì zhī zhēng jiàn ，gè quàn qí yè ，lè qí shì ，ruò shuǐ zhī qū xià ，rì yè wú xiū shí ，bú zhào ér zì lái ，bú qiú ér mín chū zhī 。qǐ fēi dào zhī suǒ fú ，ér zì rán zhī yàn xié ？

　　《zhōu shū 》 yuē ：“nóng bú chū zé fá qí shí ，gōng bú chū zé fá qí shì ，shāng bú chū zé sān bǎo jué ，yú bú chū zé cái kuì shǎo ?！眂ái kuì shǎo ér shān zé bú pì yǐ 。cǐ sì zhě ，mín suǒ yī shí zhī yuán yě 。yuán dà zé ráo ，yuán xiǎo zé xiān 。shàng zé fù guó ，xià zé fù jiā 。pín fù zhī dào ，mò zhī duó yǔ ，ér qiǎo zhě yǒu yú ，zhuō zhě bú zú 。gù tài gōng wàng fēng yú yíng qiū ，dì xì lǔ ，rén mín guǎ ，yú shì tài gōng quàn qí nǚ gōng ，jí jì qiǎo ，tōng yú yán ，zé rén wù guī zhī ， qiǎng zhì ér fú còu 。gù qí guàn dài yī lǚ tiān xià ，hǎi dài zhī xián liǎn mèi ér wǎng cháo yān 。qí hòu qí zhōng shuāi ，guǎn zǐ xiū zhī ，shè qīng zhòng jiǔ fǔ ，zé huán gōng yǐ bà ，jiǔ hé zhū hóu ，yī kuāng tiān xià ；ér guǎn shì yì yǒu sān guī ，wèi zài péi chén ，fù yú liè guó zhī jun1 。shì yǐ qí fù qiáng zhì yú wēi xuān yě 。

　　gù yuē ： “cāng lǐn shí ér zhī lǐ jiē ，yī shí zú ér zhī róng rǔ 。”lǐ shēng yú yǒu ér fèi yú wú 。gù jun1 zǐ fù ，hǎo háng qí dé ；xiǎo rén fù ，yǐ shì qí lì 。yuān shēn ér yú shēng zhī ，shān shēn ér shòu wǎng zhī ，rén fù ér rén yì fù yān 。fù zhě dé zhí yì zhāng ，shī zhí zé kè wú suǒ zhī ，yǐ ér bú lè 。yí dí yì shèn 。yàn yuē ：“qiān jīn zhī zǐ ，bú sǐ yú shì ?！眂ǐ fēi kōng yán yě 。gù yuē ：“tiān xià xī xī ，jiē wéi lì lái ；tiān xià rǎng rǎng ，jiē wéi lì wǎng ?！眆ū qiān chéng zhī wáng ，wàn jiā zhī hóu ，bǎi shì zhī jun1 ，shàng yóu huàn pín ，ér kuàng pǐ fū biān hù zhī mín hū ！