愚溪詩序

　　灌水之陽有溪焉，東流入于瀟水?；蛟唬喝绞蠂L居也，故姓是溪為冉溪。或曰：可以染也，名之以其能，故謂之染溪。予以愚觸罪，謫瀟水上。愛是溪，入二三里，得其尤絕者家焉。古有愚公谷，今予家是溪，而名莫能定，士之居者，猶龂龂然，不可以不更也，故更之為愚溪。

　　愚溪之上，買小丘，為愚丘。自愚丘東北行六十步，得泉焉，又買居之，為愚泉。愚泉凡六穴，皆出山下平地，蓋上出也。合流屈曲而南，為愚溝。遂負土累石，塞其隘，為愚池。愚池之東為愚堂。其南為愚亭。池之中為愚島。嘉木異石錯置，皆山水之奇者，以予故，咸以愚辱焉。

　　夫水，智者樂也。今是溪獨見辱于愚，何哉？蓋其流甚下，不可以溉灌。又峻急多坻石，大舟不可入也。幽邃淺狹，蛟龍不屑，不能興云雨，無以利世，而適類于予，然則雖辱而愚之，可也。

　　寧武子“邦無道則愚”，智而為愚者也；顏子“終日不違如愚”，睿而為愚者也。皆不得為真愚。今予遭有道而違于理，悖于事，故凡為愚者，莫我若也。夫然，則天下莫能爭是溪，予得專而名焉。

　　溪雖莫利于世，而善鑒萬類，清瑩秀澈，鏘鳴金石，能使愚者喜笑眷慕，樂而不能去也。予雖不合于俗，亦頗以文墨自慰，漱滌萬物，牢籠百態(tài)，而無所避之。以愚辭歌愚溪，則茫然而不違，昏然而同歸，超鴻蒙，混希夷，寂寥而莫我知也。于是作《八愚詩》，紀于溪石上。

　　guàn shuǐ zhī yáng yǒu xī yān ，dōng liú rù yú xiāo shuǐ 。huò yuē ：rǎn shì cháng jū yě ，gù xìng shì xī wéi rǎn xī 。huò yuē ：kě yǐ rǎn yě ，míng zhī yǐ qí néng ，gù wèi zhī rǎn xī 。yǔ yǐ yú chù zuì ，zhé xiāo shuǐ shàng 。ài shì xī ，rù èr sān lǐ ，dé qí yóu jué zhě jiā yān 。gǔ yǒu yú gōng gǔ ，jīn yǔ jiā shì xī ，ér míng mò néng dìng ，shì zhī jū zhě ，yóu yǎn yǎn rán ，bú kě yǐ bú gèng yě ，gù gèng zhī wéi yú xī 。

　　yú xī zhī shàng ，mǎi xiǎo qiū ，wéi yú qiū 。zì yú qiū dōng běi háng liù shí bù ，dé quán yān ，yòu mǎi jū zhī ，wéi yú quán 。yú quán fán liù xué ，jiē chū shān xià píng dì ，gài shàng chū yě 。hé liú qū qǔ ér nán ，wéi yú gōu 。suí fù tǔ lèi shí ，sāi qí ài ，wéi yú chí 。yú chí zhī dōng wéi yú táng 。qí nán wéi yú tíng 。chí zhī zhōng wéi yú dǎo 。jiā mù yì shí cuò zhì ，jiē shān shuǐ zhī qí zhě ，yǐ yǔ gù ，xián yǐ yú rǔ yān 。

　　fū shuǐ ，zhì zhě lè yě 。jīn shì xī dú jiàn rǔ yú yú ，hé zāi ？gài qí liú shèn xià ，bú kě yǐ gài guàn 。yòu jun4 jí duō dǐ shí ，dà zhōu bú kě rù yě 。yōu suì qiǎn xiá ，jiāo lóng bú xiè ，bú néng xìng yún yǔ ，wú yǐ lì shì ，ér shì lèi yú yǔ ，rán zé suī rǔ ér yú zhī ，kě yě 。

　　níng wǔ zǐ “bāng wú dào zé yú ”，zhì ér wéi yú zhě yě ；yán zǐ “zhōng rì bú wéi rú yú ”，ruì ér wéi yú zhě yě 。jiē bú dé wéi zhēn yú 。jīn yǔ zāo yǒu dào ér wéi yú lǐ ，bèi yú shì ，gù fán wéi yú zhě ，mò wǒ ruò yě 。fū rán ，zé tiān xià mò néng zhēng shì xī ，yǔ dé zhuān ér míng yān 。

　　xī suī mò lì yú shì ，ér shàn jiàn wàn lèi ，qīng yíng xiù chè ，qiāng míng jīn shí ，néng shǐ yú zhě xǐ xiào juàn mù ，lè ér bú néng qù yě 。yǔ suī bú hé yú sú ，yì pō yǐ wén mò zì wèi ，shù dí wàn wù ，láo lóng bǎi tài ，ér wú suǒ bì zhī 。yǐ yú cí gē yú xī ，zé máng rán ér bú wéi ，hūn rán ér tóng guī ，chāo hóng méng ，hún xī yí ，jì liáo ér mò wǒ zhī yě 。yú shì zuò 《bā yú shī 》，jì yú xī shí shàng 。