為學(xué)一首示子侄

　　天下事有難易乎？為之，則難者亦易矣；不為，則易者亦難矣。人之為學(xué)有難易乎？學(xué)之，則難者亦易矣；不學(xué)，則易者亦難矣。

　　吾資之昏，不逮人也，吾材之庸，不逮人也；旦旦而學(xué)之，久而不怠焉，迄乎成，而亦不知其昏與庸也。吾資之聰，倍人也，吾材之敏，倍人也；屏棄而不用，其與昏與庸無(wú)以異也。圣人之道，卒于魯也傳之。然則昏庸聰敏之用，豈有常哉？

　　蜀之鄙有二僧：其一貧，其一富。貧者語(yǔ)于富者曰：“吾欲之南海，何如？”富者曰：“子何恃而往？”曰：“吾一瓶一缽足矣。”富者曰：“吾數(shù)年來(lái)欲買舟而下，猶未能也。子何恃而往！”越明年，貧者自南海還，以告富者，富者有慚色。

　　西蜀之去南海，不知幾千里也，僧富者不能至而貧者至焉。人之立志，顧不如蜀鄙之僧哉?是故聰與敏，可恃而不可恃也；自恃其聰與敏而不學(xué)者，自敗者也?；枧c庸，可限而不可限也；不自限其昏與庸，而力學(xué)不倦者，自力者也。

　　tiān xià shì yǒu nán yì hū ？wéi zhī ，zé nán zhě yì yì yǐ ；bú wéi ，zé yì zhě yì nán yǐ 。rén zhī wéi xué yǒu nán yì hū ？xué zhī ，zé nán zhě yì yì yǐ ；bú xué ，zé yì zhě yì nán yǐ 。

　　wú zī zhī hūn ，bú dǎi rén yě ，wú cái zhī yōng ，bú dǎi rén yě ；dàn dàn ér xué zhī ，jiǔ ér bú dài yān ，qì hū chéng ，ér yì bú zhī qí hūn yǔ yōng yě 。wú zī zhī cōng ，bèi rén yě ，wú cái zhī mǐn ，bèi rén yě ；píng qì ér bú yòng ，qí yǔ hūn yǔ yōng wú yǐ yì yě 。shèng rén zhī dào ，zú yú lǔ yě chuán zhī 。rán zé hūn yōng cōng mǐn zhī yòng ，qǐ yǒu cháng zāi ？

　　shǔ zhī bǐ yǒu èr sēng ：qí yī pín ，qí yī fù 。pín zhě yǔ yú fù zhě yuē ：“wú yù zhī nán hǎi ，hé rú ？”fù zhě yuē ：“zǐ hé shì ér wǎng ？”yuē ：“wú yī píng yī bō zú yǐ ?！眆ù zhě yuē ：“wú shù nián lái yù mǎi zhōu ér xià ，yóu wèi néng yě 。zǐ hé shì ér wǎng ！”yuè míng nián ，pín zhě zì nán hǎi hái ，yǐ gào fù zhě ，fù zhě yǒu cán sè 。

　　xī shǔ zhī qù nán hǎi ，bú zhī jǐ qiān lǐ yě ，sēng fù zhě bú néng zhì ér pín zhě zhì yān 。rén zhī lì zhì ，gù bú rú shǔ bǐ zhī sēng zāi ?shì gù cōng yǔ mǐn ，kě shì ér bú kě shì yě ；zì shì qí cōng yǔ mǐn ér bú xué zhě ，zì bài zhě yě 。hūn yǔ yōng ，kě xiàn ér bú kě xiàn yě ；bú zì xiàn qí hūn yǔ yōng ，ér lì xué bú juàn zhě ，zì lì zhě yě 。