親政篇

《易》之《泰》：“上下交而其志同。”其《否》曰：“上下不交而天下無邦?！鄙w上之情達于下，下之情達于上，上下一體，所以為“泰”。下之情壅閼而不得上聞，上下間隔，雖有國而無國矣，所以為“否”也。
交則泰，不交則否，自古皆然，而不交之弊，未有如近世之甚者。君臣相見，止于視朝數(shù)刻；上下之間，章奏批答相關(guān)接，刑名法度相維持而已。非獨沿襲故事，亦其地勢使然。何也？國家常朝于奉天門，未嘗一日廢，可謂勤矣。然堂陛懸絕，威儀赫奕，御史糾儀，鴻臚舉不如法，通政司引奏，上特視之，謝恩見辭，湍湍而退，上何嘗治一事，下何嘗進一言哉？此無他，地勢懸絕，所謂堂上遠(yuǎn)于萬里，雖欲言無由言也。
愚以為欲上下之交，莫若復(fù)古內(nèi)朝之法。蓋周之時有三朝：庫門之外為正朝，詢謀大臣在焉；路門之外為治朝，日視朝在焉；路門之內(nèi)為內(nèi)朝，亦曰燕朝?！队裨濉吩疲骸熬粘龆暢?，退視路寢聽政?！?蓋視朝而見群臣，所以正上下之分；聽政而視路寢，所以通遠(yuǎn)近之情。漢制：大司馬、左右前后將軍、侍中、散騎諸吏為中朝，丞相以下至六百石為外朝。唐皇城之北南三門曰承天，元正、冬至受萬國之朝貢，則御焉，蓋古之外朝也。其北曰太極門，其西曰太極殿，朔、望則坐而視朝，蓋古之正朝也。又北曰兩儀殿，常日聽朝而視事，蓋古之內(nèi)朝也。宋時常朝則文德殿，五日一起居則垂拱殿，正旦、冬至、圣節(jié)稱賀則大慶殿，賜宴則紫宸殿或集英殿，試進士則崇政殿。侍從以下，五日一員上殿，謂之輪對，則必入陳時政利害。內(nèi)殿引見，亦或賜坐，或免穿靴，蓋亦有三朝之遺意焉。蓋天有三垣，天子象之。正朝，象太極也；外朝，象天市也；內(nèi)朝，象紫微也。自古然矣。
國朝圣節(jié)、冬至、正旦大朝則會奉天殿，即古之正朝也。常日則奉天門，即古之外朝也。而內(nèi)朝獨缺。然非缺也，華蓋、謹(jǐn)身、武英等殿，豈非內(nèi)朝之遺制乎？洪武中如宋濂、劉基，永樂以來如楊士奇、楊榮等，日侍左右，大臣蹇義、夏元吉等，常奏對便殿。于斯時也，豈有壅隔之患哉？今內(nèi)朝未復(fù)，臨御常朝之后，人臣無復(fù)進見，三殿高閟，鮮或窺焉。故上下之情，壅而不通；天下之弊，由是而積。孝宗晚年，深感有慨于斯，屢召大臣于便殿，講論天下事。方將有為，而民之無祿，不及睹至治之美，天下至今以為恨矣。
惟陛下遠(yuǎn)法圣祖，近法孝宗，盡鏟近世壅隔之弊。常朝之外，即文華、武英二殿，仿古內(nèi)朝之意，大臣三日或五日一次起居，侍從、臺諫各一員上殿輪對；諸司有事咨決，上據(jù)所見決之，有難決者，與大臣面議之；不時引見群臣，凡謝恩辭見之類，皆得上殿陳奏。虛心而問之，和顏色而道之，如此，人人得以自盡。陛下雖身居九重，而天下之事燦然畢陳于前。外朝所以正上下之分，內(nèi)朝所以通遠(yuǎn)近之情。如此，豈有近時壅隔之弊哉？唐、虞之時，明目達聰，嘉言罔伏，野無遺賢，亦不過是而已。

《yì 》zhī 《tài 》：“shàng xià jiāo ér qí zhì tóng ?！眖í 《fǒu 》yuē ：“shàng xià bú jiāo ér tiān xià wú bāng 。”gài shàng zhī qíng dá yú xià ，xià zhī qíng dá yú shàng ，shàng xià yī tǐ ，suǒ yǐ wéi “tài ”。xià zhī qíng yōng è ér bú dé shàng wén ，shàng xià jiān gé ，suī yǒu guó ér wú guó yǐ ，suǒ yǐ wéi “fǒu ”yě 。
jiāo zé tài ，bú jiāo zé fǒu ，zì gǔ jiē rán ，ér bú jiāo zhī bì ，wèi yǒu rú jìn shì zhī shèn zhě 。jun1 chén xiàng jiàn ，zhǐ yú shì cháo shù kè ；shàng xià zhī jiān ，zhāng zòu pī dá xiàng guān jiē ，xíng míng fǎ dù xiàng wéi chí ér yǐ 。fēi dú yán xí gù shì ，yì qí dì shì shǐ rán 。hé yě ？guó jiā cháng cháo yú fèng tiān mén ，wèi cháng yī rì fèi ，kě wèi qín yǐ 。rán táng bì xuán jué ，wēi yí hè yì ，yù shǐ jiū yí ，hóng lú jǔ bú rú fǎ ，tōng zhèng sī yǐn zòu ，shàng tè shì zhī ，xiè ēn jiàn cí ，tuān tuān ér tuì ，shàng hé cháng zhì yī shì ，xià hé cháng jìn yī yán zāi ？cǐ wú tā ，dì shì xuán jué ，suǒ wèi táng shàng yuǎn yú wàn lǐ ，suī yù yán wú yóu yán yě 。
yú yǐ wéi yù shàng xià zhī jiāo ，mò ruò fù gǔ nèi cháo zhī fǎ 。gài zhōu zhī shí yǒu sān cháo ：kù mén zhī wài wéi zhèng cháo ，xún móu dà chén zài yān ；lù mén zhī wài wéi zhì cháo ，rì shì cháo zài yān ；lù mén zhī nèi wéi nèi cháo ，yì yuē yàn cháo ?！秠ù zǎo 》yún ：“jun1 rì chū ér shì cháo ，tuì shì lù qǐn tīng zhèng ?！?gài shì cháo ér jiàn qún chén ，suǒ yǐ zhèng shàng xià zhī fèn ；tīng zhèng ér shì lù qǐn ，suǒ yǐ tōng yuǎn jìn zhī qíng 。hàn zhì ：dà sī mǎ 、zuǒ yòu qián hòu jiāng jun1 、shì zhōng 、sàn qí zhū lì wéi zhōng cháo ，chéng xiàng yǐ xià zhì liù bǎi shí wéi wài cháo 。táng huáng chéng zhī běi nán sān mén yuē chéng tiān ，yuán zhèng 、dōng zhì shòu wàn guó zhī cháo gòng ，zé yù yān ，gài gǔ zhī wài cháo yě 。qí běi yuē tài jí mén ，qí xī yuē tài jí diàn ，shuò 、wàng zé zuò ér shì cháo ，gài gǔ zhī zhèng cháo yě 。yòu běi yuē liǎng yí diàn ，cháng rì tīng cháo ér shì shì ，gài gǔ zhī nèi cháo yě 。sòng shí cháng cháo zé wén dé diàn ，wǔ rì yī qǐ jū zé chuí gǒng diàn ，zhèng dàn 、dōng zhì 、shèng jiē chēng hè zé dà qìng diàn ，cì yàn zé zǐ chén diàn huò jí yīng diàn ，shì jìn shì zé chóng zhèng diàn 。shì cóng yǐ xià ，wǔ rì yī yuán shàng diàn ，wèi zhī lún duì ，zé bì rù chén shí zhèng lì hài 。nèi diàn yǐn jiàn ，yì huò cì zuò ，huò miǎn chuān xuē ，gài yì yǒu sān cháo zhī yí yì yān 。gài tiān yǒu sān yuán ，tiān zǐ xiàng zhī 。zhèng cháo ，xiàng tài jí yě ；wài cháo ，xiàng tiān shì yě ；nèi cháo ，xiàng zǐ wēi yě 。zì gǔ rán yǐ 。
guó cháo shèng jiē 、dōng zhì 、zhèng dàn dà cháo zé huì fèng tiān diàn ，jí gǔ zhī zhèng cháo yě 。cháng rì zé fèng tiān mén ，jí gǔ zhī wài cháo yě 。ér nèi cháo dú quē 。rán fēi quē yě ，huá gài 、jǐn shēn 、wǔ yīng děng diàn ，qǐ fēi nèi cháo zhī yí zhì hū ？hóng wǔ zhōng rú sòng lián 、liú jī ，yǒng lè yǐ lái rú yáng shì qí 、yáng róng děng ，rì shì zuǒ yòu ，dà chén jiǎn yì 、xià yuán jí děng ，cháng zòu duì biàn diàn 。yú sī shí yě ，qǐ yǒu yōng gé zhī huàn zāi ？jīn nèi cháo wèi fù ，lín yù cháng cháo zhī hòu ，rén chén wú fù jìn jiàn ，sān diàn gāo bì ，xiān huò kuī yān 。gù shàng xià zhī qíng ，yōng ér bú tōng ；tiān xià zhī bì ，yóu shì ér jī 。xiào zōng wǎn nián ，shēn gǎn yǒu kǎi yú sī ，lǚ zhào dà chén yú biàn diàn ，jiǎng lùn tiān xià shì 。fāng jiāng yǒu wéi ，ér mín zhī wú lù ，bú jí dǔ zhì zhì zhī měi ，tiān xià zhì jīn yǐ wéi hèn yǐ 。
wéi bì xià yuǎn fǎ shèng zǔ ，jìn fǎ xiào zōng ，jìn chǎn jìn shì yōng gé zhī bì 。cháng cháo zhī wài ，jí wén huá 、wǔ yīng èr diàn ，fǎng gǔ nèi cháo zhī yì ，dà chén sān rì huò wǔ rì yī cì qǐ jū ，shì cóng 、tái jiàn gè yī yuán shàng diàn lún duì ；zhū sī yǒu shì zī jué ，shàng jù suǒ jiàn jué zhī ，yǒu nán jué zhě ，yǔ dà chén miàn yì zhī ；bú shí yǐn jiàn qún chén ，fán xiè ēn cí jiàn zhī lèi ，jiē dé shàng diàn chén zòu 。xū xīn ér wèn zhī ，hé yán sè ér dào zhī ，rú cǐ ，rén rén dé yǐ zì jìn 。bì xià suī shēn jū jiǔ zhòng ，ér tiān xià zhī shì càn rán bì chén yú qián 。wài cháo suǒ yǐ zhèng shàng xià zhī fèn ，nèi cháo suǒ yǐ tōng yuǎn jìn zhī qíng 。rú cǐ ，qǐ yǒu jìn shí yōng gé zhī bì zāi ？táng 、yú zhī shí ，míng mù dá cōng ，jiā yán wǎng fú ，yě wú yí xián ，yì bú guò shì ér yǐ 。